گل و گیاه ظرافت

وقتی که ما به دنبال طعم ملایم تری از پیاز هسیتم، پیازچه و پیاز سبز گزینه ای انتخابی ما هستند. اما پیاز بهاره چیست و آیا همان پیازچه است؟ همچنین آیا پیازچه و پیاز سبز نیز یکسان هستند؟ بیایید در دنیای این پیازهای رنگارنگ گشتی بزنیم.

تفاوت بین پیازچه و پیاز سبز چیست؟

پیاز سبز و پیازچه در واقع یک چیز هستند. آنها یا بسیار جوان از پیازهای معمولی پیازساز که ما با آنها آشنا هستیم برداشت می شوند یا می توانند از گونه های دیگری که در واقع هرگز پیاز تشکیل نمی دهند، تهیه شوند. پیازچه بلند است و انتهای ساقه آن سفید رنگ است که بیرون نمی زند. آنها یک نیش پیازی اما ملایم دارند که به شدت پیاز معمولی نیست (قسمت های سفید دارای شدیدترین طعم هستند). آنها را می توان به صورت خام یا پخته استفاده کرد و در حالی که برخی از آشپزها رویه سبز تیره تر را دور می اندازند، می توان کل آن را خورد و اغلب در آشپزی آسیایی استفاده می شود. پیازچه معمولا در تمام طول سال در دسترس است. به دنبال رنگ روشن، برگ های سالم و انتهای ساقه سفت باشید.

پیاز بهاره چیست؟

پیاز بهاره شبیه پیازچه هستند، اما پیازهای کوچکی در پایه دارند. این پیازها از گونه‌هایی می‌آیند که پیاز تولید می‌کنند و اساساً نسخه‌های بالغ‌تر پیازچه هستند. آنها در اواخر پاییز به عنوان نهال کاشته می شوند و سپس در بهار بعد برداشت می شوند، بنابراین کلمه بهاره در نام است.

پیاز بهاره شیرین‌تر و ملایم‌تر از پیاز معمولی است، اما سبزی‌ها نسبت به پیازچه طعم‌دارتر هستند. پیازها بسته به نوع آن می توانند قرمز یا سفید باشند و در حالی که می توان آنها را به همان شیوه پیاز معمولی استفاده کرد ولی به صورت کامل کبابی، برشته شده یا مانند پیاز مروارید استفاده می شود.

آیا می توان یکی را جایگزین دیگری کرد؟

اغلب در مورد یکسان بودن یا نبودن پیاز سبز و پیازچه سردرگمی وجود دارد و این ممکن است از این واقعیت ناشی شود که پیاز سبز در کشورهای دیگر مانند کانادا و بریتانیا به پیاز بهاره گفته می شود.

طعم و بافت پیازچه و پیازچه مشابه است. اما به خاطر داشته باشید که شدت طعم متفاوتی دارند. اگر پیازچه ها خام مانده اند، استفاده از پیازچه را به جای پیازچه توصیه نمی کنم، زیرا پیازچه طعم قوی تری دارد.

ریحان گیاهی است که در هوای گرم رشد می‌کند و خوشبو است. کاشت گیاه یا پیوند پس از اینکه یخبندان به پایان می‌رسد و خاک گرم است در عرض چند هفته ثمر فراوانی خواهد داشت. رایج‌ترین نوع ریحان، ریحان شیرین است؛ انواع دیگر شامل ریحان بنفش (کم‌تر از ریحان شیرین)، ریحان لیمویی (طعم لیمو) و ریحان تایلندی (طعم شیرین بیان) دارد. کاشت بذر ریحان آسان است. اما در تابستان فقط در فضای باز و تنها زمانی که خاک به‌خوبی گرم می‌شود رشد می‌کند، پس طبق آن برنامه‌ریزی کنید. اگر در حال برنامه‌ریزی برای درست کردن سس پستو هستید، چندین گیاه را پرورش دهید که یکی از آن‌ها ریحان است.

کاشت ریحان از طریق بذر داخل گلدان

اولین نکته‌ای که برای کاشت و پرورش بذر ریحان داخل گلدان یا باغچه در نظر بگیرید انتخاب بذر ریحان سالم و استاندارد است که آن‌ها را باید یک روز قبل از کاشت در مقداری آب ولرم بریزید. شما می‌توانید بذر ریحان را بین ۸ ساعت تا سه روز در آب نگه دارید تا خوب و کامل متورم شوند.

مرحله بعد انتخاب گلدان مناسب است که باید آن را تا ارتفاع ۱۵ سانتی متری با مخلوط خاک باغچه و خاک‌برگ پرکنیم.

حالا نوبت به کاشت بذر ریحان می‌رسد. در این مرحله ابتدا بذر ریحان ‌ها را از آب بیرون آورده و به روی یک پارچه یا روزنامه قرار می‌دهیم تا به‌خوبی نم آن‌ها گرفته شود.

بذر ریحان ‌ها را حداکثر در عمق ۵/۰ تا ۱ سانتیمتری، با فاصله ۱۵ سانتیمتری روی سطح خاک می‌پاشیم و روی بذر ریحان ‌ها را با کمی خاک می‌پوشانیم.

نکته: توجه داشته باشید که اگر اندازه بذر ریحان دو میلی‌متر باشد، شما باید حداکثر دو میلی‌متر روی آن را با خاک بپوشانید.

بعد از انجام صحیح این مرحله سطح گلدان را با یک برگ روزنامه می‌پوشانیم تا بذر ریحان ‌ها کامل زیر روزنامه قرار بگیرند.

شما باید هر روز دو تا چهار بار روی گلدانی که بذر ریحان را کاشته‌اید با یک آب‌پاش کوچک آب بریزید تا سطح آن کاملاً خیس شود و گلدان را دو تا پنج روز در گرم‌ترین جای ممکن قرار دهید.

فراموش نکنید که وقتی ریحان جوانه زد، نباید اجازه دهید خاک خشک شود و باید هر روز آبیاری انجام دهید.

روش صحیح انجام مراحل کاشت و پروش ریحان در باغچه

در شروع کشت، کاشت بذر ریحان را ۶ هفته قبل از آخرین سرما شروع کنید. (به تاریخ‌های یخ‌بندان محلی مراجعه کنید.)

برای کاشت بذر ریحان در بیرون از منزل صبر کنید تا زمین حداقل به ۵۰ درجه - ترجیحاً حدود ۷۰ درجه فارنهایت برای رشد بهتر برسد، بدون گرما، گیاه رشد نخواهد کرد.

بذر ریحان باید در مکانی بروید که روزانه ۶ تا ۸ ساعت آفتاب کامل را دریافت کند؛ خاک باید مرطوب و زهکشی شده باشد.

کشت گیاه یا جوانه آن حدود ۱۰ تا ۱۲ اینچی عمق زمین قرار دارند، آن‌ها باید حدود ۱۲ تا ۲۴ اینچ ارتفاع داشته باشند؛ برای گیاهان کوچک‌تر، گیاه (حدود ۱۶ تا ۲۴ اینچی عمق زمین قرار دارد).

در طول دوره‌های خشک تابستان، به‌طور آزاد گیاهان را آبیاری کنید.

به یاد داشته باشید به‌محض این‌که به نظر رسید برگ‌ها رشد کرده‌اند برگ را بچینید، چون دوباره می‌روید.

اگر در حال برنامه‌ریزی برای پخت‌وپز با این گیاهان، هستید گیاه را در خاک تمیز بکارید (از کود‌های شیمیایی استفاده نکنید، چون مضر هستند) و آن‌ها را دور از مسیر‌های شلوغ بکارید تا گیاهان صدمه نبینند، گوجه فرنگی همسایه خوبی برای ریحان در باغ است.

مراقبت از گیاه ریحان

دقت کنید که خاک مرطوب باشد گیاه ریحان رطوبت را دوست دارد. اگر در یک منطقه گرم زندگی می‌کنید، از مالچ در اطراف گیاهان ریحان استفاده کنید (مالچ به مرطوب نگه داشتن خاک کمک خواهد کرد).

بعد از اینکه اولین برگ‌ها رویید آن‌ها را هرس کنید.

هر زمان که یک شاخه شش تا هشت برگ دارد، هرس را ادامه دهید.

بعد از ۶ هفته، از رویش زودهنگام گیاه جلوگیری کنید اگر گیاهان رشد می‌کنند، فقط آن‌ها را ببرید.

اگر هوا سرد باشد، حتماً گیاه را از قبل برداشت کنید، چون هوای سرد گیاهان را نابود خواهد کرد.

برداشت و روش‌های صحیح نگه‌داری ریحان

برگ‌های ریحان را به محض این‌که به ارتفاع ۶ تا ۸ اینچی رسید شروع به چیدن کنید.

وقتی درجه حرارت به ۸۰ درجه می‌رسد، ریحان واقعاً شروع به تکرار می‌کند.

دقت کنید برگ‌ها را به‌طور مرتب در تابستان بچینید تا رشد در طول تابستان افزایش یابد.

حتی اگر نیازی به برگ‌ها ندارید، آن‌ها را بچینید و برگ‌ها را در فریزر قرار دهید.

اگر به‌طور منظم بچینید دوازده گیاه ریحان ۴ تا ۶ فنجان برگ در هفته تولید خواهد کرد.

بهترین روش برای ذخیره‌سازی ریحان فریز کردن است فریز کردن مانع از دست رفتن طعم آن می‌شود. به همین منظور کل گیاه را خشک کنید و در کیسه‌های پلاستیکی بدون هوا بریزید و سپس در فریزر قرار دهید.

یک روش ذخیره‌سازی دیگر خشک کردن ریحان است (اگرچه برخی از طعم آن از بین خواهد رفت). برگ‌ها را از ساقه جدا کنید و آن‌ها را در سایه قرار دهید. پس از ۳ تا ۴ روز، اگر گیاهان به‌طور کامل خشک نشده باشند، آن‌ها در فر با پایین‌ترین تنظیمات حرارتی قرار دهید و در آن را کمی باز بگذارید.

برای خرید بذر ریحان به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

تربچه یکی از سبزی‌های اشتهاآور به‌حساب آمده که در اکثر خانواده‌ها آن را مصرف می‌کنند. برگ آن نیز خوراکی بوده. عده زیادی از مردم تربچه را در منزل کاشته و در سر سفره اغلب خانواده‌ها دیده می‌شود.

کاشت بذر تربچه

بذر تربچه را در عمقِ ۱٫۵ سانتی‌متر از سطح خاک می‌کارند و بین بذر‌ها ۴ تا ۵ سانتی‌متر فاصله قرار داده و در ردیف‌ها نیز ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متر فاصله قرار داده و توصیه شده که ردیف‌هایی دوتایی از تربچه بکارید و سپس فاصله بیشتری بین آن دو ردیف و دو ردیفِ بعدی قرار دهید که این‌گونه، دسترسی‌تان به تربچه‌ها آسان‌تر می‌شود. بذر تربچه در عرض چند روز جوانه زده و از باغبانان بذر‌ تربچه ها را در میان ردیف هویج و یا سبزی‌های دیگری که دیر‌تر جوانه می‌زنند، می‌کارند. تربچه بسیار سریع رشد می‌کند و شاید سریع‌ترین برداشت را در میانِ تمامِ سبزی‌های مخصوصاً خوراکی خام داشته باشد. این گیاه را می‌توانید پس از ۲۰ روز برداشت کنید. البته روش دیگری برای کشت تربچه این بوده که یک بخش مربع یا مستطیلی شکل را مشخص کنید و بذر تربچه ‌ها را در سراسر آن پخش کنید و سپس روی آن‌ها خاک نرم و سبک بپاشید و توجه داشته باشید که ترب‌ها دوست ندارند دورشان شلوغ باشد و در صورتی که ترب‌های دیگر یا علف‌های هرز اطراف آن‌ها را حتماً بگیرند زیرا ممکن است محصول ندهند. از بین بردنِ علف‌های هرز برای رشد مناسب ریشه امری ضروری بوده.

توجه داشته که اگر بذر تربچه ‌ها را هر ۲ هفته یک‌بار بکارید، در تمام طولی سال تربچه خواهید داشت و بهتر است در اواسطِ تابستان کشت آن‌ها را مدتی متوقف نموده، زیرا تربچه هوای گرم را دوست ندارد و مثل بسیاری از سبزی‌های دیگر در این هوا از بین می‌رود و فراموش ننمایید که تربچه را در فصل پاییز بکارید. در باغ پاییزی‌تان تربچه یکی از محصولاتی بوده که می‌توانید سریع آن را برداشت نمایید. ۲۰ تا ۳۰ روز زمان لازم بوده، البته برخی از انواعِ استوانه‌ای شکل به روز‌های بیشتری برای رسیدن نیاز دارند. معمولاً تربچه نقلی را به‌صورت نوبر می‌کارند. به این منظور از آبان ماه به بعد تربچه را در زیر نایلون، یا شاسی، یا گلخانه کاشته، در زمستان برداشت کرده. تربچه را در هوای آزاد و فضای باز می‌توان به‌جز در طول زمستان در همه فصل‌های کاشت. کشت بذر تربچه، به دو طریق خطی (روش ردیف‌کاری) و دستپاش (روش کرتی) انجام می‌شود.

زمان کاشت تربچه

در فضای باز بنا به سردی هوا از اول اسفندماه تا اول آبان ماه توصیه شده و می‌توان پیاپی آن را کاشت و برداشت کرد. میزان مصرف بذر تربچه در زمان کاشت بستگی مستقیم به‌دقت و توجه فردی داشته که بذر را کشت می‌گردد.

به‌صورت فشرده کاشته شود، مقدار بذر تربچه موردنیاز بیشتر و اگر تُنُک و کم‌پشت کاشته شود، میزان بذر مورد مصرف کم‌تر است.

روش خطی (ردیف‌کاری): در روش خطی، بهتر است به ترتیب بذر تربچه ها را در شیارها قرار بدهید که فاصله بذرها از یکدیگر ۱ تا ۲ سانتیمتر، فاصله شیارها از هم ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر باشند و سپس خاک اطراف شیارها را بر روی بذرها خوابیده قرار داده است

روش کرتی (دستپاش): در روش کرتی، بایستی دقت گردد که بذرها به‌طور یکنواخت در زمین پخش‌شده که به این منظور می‌توان مقدار بذر تربچه موردنیاز برای کاشت را با ۲ تا ۳ برابر خاک نرم و یا ماسه مخلوط کنید و توأماً در زمین پاشید و سپس با ماله چوبی یا شن کش روی آن‌ها را بپوشانید تا بذرها زیر خاک بروند و در معرض تابش مستقیم آفتاب و هوای آزاد و همچنین در دسترس پرندگان قرار نگیرند.

زمان کود دادن به تربچه: این سبزی خوراکی از لحاظ احتیاج به مواد غذایی و کود خیلی قانع بوده به نحوی که در زمینی با حداقل مواد غذایی می‌توان ۲ نوبت متوالی در سال تربچه را کشت کرد. لکن برای برداشت محصول خوب و مرغوب تقویت زمین ضرورت داشته است. چون تربچه معمولاً پس از ۱۸ تا ۲۵ روز از تاریخ کاشت بذر تربچه، قابل‌برداشت می‌باشد لذا توصیه شده که بذر آن را با سایر سبزی‌ها بکارند تا زمین به خاطر کشت تربچه معطل نماند. علف‌های هرز را از میانِ ردیف‌های تربچه بیرون کشیده و به آن‌ها به میزان فراوان آب بدهید و گاهی وقت‌ها تربچه‌ها رشد نمی‌کنند و اغلب علت آن، شلوغ بودن اطرافشان و یا آبیاری نشدن به میزان کافی است

روش بذر گیری تربچه: برای آن که شخصاً بتوان بذر تربچه خوب تهیه کنید و بذر موردنیاز سال بعد را تأمین کنید می‌توانید برای این کار از آخرین محصول پاییزه تربچه‌های سالم‌تر و خوش‌فرم تر را جدا کرده، جمع‌آوری کرده و در زیر خاک خشک کنار هم به‌صورت ردیف می‌خوابانند. در طول زمستان آن‌ها را به همین شکل نگهداری کنید و در اسفند تا فروردین ماه به‌تدریج آن‌ها را از زیر خاک خشک خارج کنید، به فواصل ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر از یکدیگر کشت کرده و پس از مدتی شاخه گل آن‌ها از خاک خارج شده گل می‌دهد. در تیرماه و مردادماه بذر آن‌ها می‌رسد. پس از رسیدن بذرها، شاخه‌های حامل بذر تربچه ها را که در غلاف (غلاف بذرها را در داخل خود نگهداری می‌کند) قرار دارد قطع نموده و سپس در ادامه دسته کنید و در محل خشکی که هواگیر باشد خشک می‌کنند. پس از آنکه غلاف‌ها خشک شدند آن‌ها را با ملایمت و به آهستگی به زمین می‌زنند (می‌کوبند) تا بذر تربچه ها از داخل غلاف‌ها خارج شوند. آنگاه بذرها را از خاشاک جدا کنید و در قوطی، جعبه و یا پاکت در محل مناسبی نگهداری می‌کنند. در مورد تربچه‌های زمستانه بایستی از بذر تربچه‌های پائیزه بذر تهیه نمایید.

آفات و حشرات تربچه

حشرات جونده ممکن بوده که برخی برگ‌های ترب را از بین برده، ولی رشد کلی تربچه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهند و کرم‌های حشره ممکن است بوده که ریشه شده و محصول را به کل از بین ببرند. در این صورت دفعه بعد محصولتان را در نقطه دیگری از خاک کشت شوند. به دلیل کوتاه بودن چرخه رشد این گیاه خوراکی بسیار کم دچار بیماری می‌شود.

برای خرید بذر تربچه و سایر بذر سبزی جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

شَنبَلیله یا شنبلید (نام علمی Trigonella foenum-graecum) گیاهی است از تیره Leguminosae. گیاهی است علفی به ارتفاع ۱۰ تا ۵۰ سانتیمتر با گل‌هایی منفرد و به رنگ روشن که رنگ میوه‌های آن زرد تا قهوه‌ای است. این گیاه بومی ایران بوده و در بیشتر نواحی ایران از جمله آذربایجان، اصفهان، فارس، خراسان، سمنان و دامغان می‌روید و به‌عنوان سبزی خوراکی کاشته شده و مصرف می‌شود. شنبلیله در کنار راه‌ها نیز می‌روید و به این خاطر در قدیم به آن گل راه‌رو هم می‌گفتند. بذر شنبلیله یک بذر ارگانیک است. شنبلیله را می‌توان به‌صورت خام با سبزی خوراکی و همچنین پخته‌شده مصرف کرد. این گیاه دارای طعم معطری است. شنبلیله از جمله گیاهان بومی ایران است. گیاهی خوش‌خوراک که ارزش غذایی بالایی دارد. علاوه بر شاخ و برگ شنبلیله، دانه شنبلیله نیز سرشار از مواد مغذی است و قابل‌مصرف است. شنبلیله دارای مواد چربی، نشاسته مواد ازت و فسفر به همراه ماده به نام گونل لین است.

متأسفانه این روزها برخی اخبار مبنی بر آبیاری سبزی‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آنها به گوش می‌رسد. بنابراین بهتر است امسال برای کاشت سبزی مصرفی خودمان دست به کار شده و دیگران را نیز به کاشت سبزی جات در منزل و آپارتمان تشویق کنیم. مشاهده رشد هر روزه سبزی‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن یکی از راه‌های یافتن آرامش در این ایام است. اگر می‌خواهید سبزی‌هایتان را پشت پنجره و تو گلدان‌های زیبا پرورش بدهید بهتر است از خاک آماده و تمیز استفاده کنید تا فضای آپارتمان از حشره و موجودات دیگر پر نشود. بهترین خاک برای کاشت سبزی شنبلیله کمپوست آماده است. اگر فقط می‌خواهید چند نمونه سبزی بکارید بدون شک ریحان سبز یا بنفش، تربچه، جعفری و شاهی اولین انتخاب‌ها هستند. برای اینکه سبزی‌های شما همیشه سبز و شاداب و از بیماری و آفات به دور باشند می‌توانید از کود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.

بذر معمولی سبزی معمولاً به‌صورت کیلویی عرضه می‌شود و ناخالصی دارد و بخشی از آن را تخم علف تشکیل می‌دهد و نسبت به بیماری‌ها مقاومت پایینی دارد و انتخاب مناسبی برای کاشت شنبلیله در آپارتمان و ابعاد کوچک مثل گلدان نیست. برخلاف تصور خیلی از ما بذر اصلاح‌شده به معنای دست‌کاری ژنتیکی و تراریخته نیست. بلکه به معنای دقت در بذرگیری و انتخاب محصول مناسب برای بذرگیری است و گرده افشانی و تلقیح به‌صورت علمی و بر اساس استاندارهایی انجام می‌گیرد. درنتیجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بیماری و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتری دارد. همچنین از نظر رنگ و شادابی برتر از بذرهای معمولی‌اند. درنتیجه انتخاب مناسب‌تری برای کاشت بوده و تجربه بسیار خوبی از کاشت را به همراه دارد.

روش کاشت در گلدان

بذر، خاک استاندارد (کمپوست پیشنهاد می‌شود)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت شنبلیله در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس می‌کنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک می‌ریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید. قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته می‌توانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دست پاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کوددهی را از هفته دوم بعد از جوانه‌زنی شروع کنید.

روش کاشت در باغچه و زمین

برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو می‌کنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را به‌صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو می‌کنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به‌صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم.

برای برداشت سبزی به‌خصوص در اولین برداشت‌ها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذرها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی نداشته درنتیجه ممکن است از خاک دربیایند. برای برداشت سبزی‌ها را نباید از ریشه دربیاوریم بلکه تنها نوک آن را جدا کنیم و مصرف کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزی، مجدد می‌توانیم آن را برداشت کنیم و سبزی‌ها دوباره سبز می‌شوند.سبزی ها اگر چیده و سرگیری نشوند به گل می روند البته گل های شنبلیله زود ظاهر می شوند.

خواص شنبلیله

لاغری: اگر به دنبال یک راه طبیعی برای کاهش چربی‌های بدن و افزایش توده عضلانی می‌گردید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که شنبلیله را هم در برنامه غذایی‌تان بگنجانید. نتایج مطالعه‌ای که به‌تازگی در مجله انجمن بین‌المللی تغذیه وزشی نشان منتشر شده است نشان می‌دهد که شنبلیله به میزان قابل‌توجهی بر بالا بردن مقاومت بدن، کاهش چربی‌ها و افزایش توده‌های عضلاتی بدون چربی تأثیرگذار است.

دیابت: یکی دیگر از ویژگی‌های شنبلیله، جلوگیری از ابتلا به دیابت و کنترل آن است. این سبزی خوش عطر می‌تواند سبب تحریک تولید انسولین و کاهش جذب قند در معده شود. این گیاه حاوی یک اسید آمینه ویژه است که مانع مقاومت بدن به انسولین می‌شود.

حمله‌های قلبی: متخصصان تغذیه می‌گویند شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شنبلیله می‌تواند با کاهش سطح کلسترول مضر و تری‌گلیسیرید از حمله‌های قلبی و سکته‌های مغزی جلوگیری کند. البته افراد مبتلا به برخی بیماری‌های خاص قلبی و عروقی بهتر است پیش از مصرف شنبلیله با پزشک خود مشورت کنند. بیماری‌های زنان و بارداری: مصرف شنبلیله در طول یک ماه، با تعادل هورمون‌ها، به کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی و حتی یائسگی کمک می‌کند. اگر باردار هستید و برای نخستین بار قصد دارید از شنبلیله استفاده کنید، بهتر است پیش از مصرف آن با پزشکتان مشورت کنید؛ اما متخصصان تغذیه می‌گویند شنبلیله یک سبزی همه‌کاره است که می‌تواند زایمان طبیعی را آسان‌تر کند. همچنین به گفته آنان شنبلیله در تقویت جریان شیر در زنان شیرده تأثیر قابل‌توجهی دارد.

افزایش حجم پستان: متخصصان زنان و زیبایی می‌گویند که شنبلیله می‌تواند در رشد طبیعی پستان تأثیرگذار باشد. این پزشکان ادعا می‌کنند که شنبلیله به‌عنوان یک مکمل می‌تواند به‌طور منظم سبب تحریک تولید سلول‌های جدید پستان شود.

سلامت مردان: شنبلیله دارای فتوشیمی‌هایی به نام ساپونین است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ساپونین بر فعال کردن هورمون‌های مردانه، افزایش تمایلات جنسی و افزایش عملکرد جنسی مردان تأثیرگذار است. یک تحقیق یکپارچه در مرکز پژوهشی طب بالینی و مولکولی استرالیا نشان داد مردانی که به‌طور مرتب در طول یک دوره شش هفته‌ای دو بار در روز شنبلیله استفاده می‌کردند تا ۳۰ درصد افزایش عملکرد جنسی را تجربه کرده‌اند.

شنبلیله به صورت های مختلفی مانند شنبلیله تازه، دمنوش شنبلیله، عرق شنبلیله، شنبلیله خشک و روغن شنبلیله مورد مصرف قرار می گیرد.

برای خرید بذر شنبلیله و سایر سبزی جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

همچنین از راه‌های زیر نیز می‌توانید محصولات ما را ملاحظه و خرید نمایید:

ریحان سبز با نام انگلیسی Green Basil و از خانواده labiateae یا نعناعیان، گیاهی یک‌ساله است که در گروه سبزی‌های برگی طبقه‌بندی می‌شود این گیاه ازنظر تیپ رشدی بهاره بوده و به دلیل عطروطعم فوق‌العاده و خواص درمانی خود همراه و یا به‌تنهایی زینت‌بخش سفره‌خانه‌هایمان است. ریحان گیاهی است علفی یک‌ساله و معطر که ارتفاع ساقه آن تا ۶۰ سانتیمتر می‌رسد. برگ‌های آن به‌صورت متقابل بیضوی و نوک‌تیز با کناره‌های دندانه‌دار است. گل‌های آن معطر و کوچک به رنگ‌های سفید، قرمز و گاهی بنفش مشاهده می‌شود. تخم آن سیاه و ریز است. برگ ریحان و سرشاخه‌های جوان آن به مصرف تغذیه می‌رسد ریحان در ایران و افغانستان به‌طور خودرو می‌روید در اکثر نقاط دنیا کاشته می‌شود.

اصل گیاه ریحان بومی ایران و افغانستان و سند است و در حدود پانصد سال پیش از هند به اروپا برده شده است و بالغ بر ۶۰ نوع ریحان در دنیا وجود دارد انواع مختلفی شامل سبز و بنفش و کرمانی و فری و ریحان کوچک و بزرگ معروف‌ترین آن‌هاست. مزه بیشتر آن‌ها شیرین و تند است و در برخی نیز مانند ریحان لیمویی و دارچینی مزه آن‌ها لیمو و دارچین است. این گیاه مانند سایر گیاهان هم‌خانواده خود دارای ماده مؤثره اسانس بوده که در کرک‌های ترشحی یا حجره‌های مخصوص در برگ و ساقه و گل‌ها ساخته و ذخیره می‌شوند و در اندام‌های مختلف آن‌ها نیز موسیلاژ و تانن و مواد تلخ نیز وجود دارد. در اکثر نقاط کشور عزیزمان ایران این گیاه به‌عنوان یک سبزی خوراکی کشت و کار شده و از برگ‌های آن استفاده می‌شود در صورت تهیه اسانس بایستی از اندام‌های هوایی گیاه استفاده گردد. در ایران دو نوع سبز و بنفش آن کشت می‌شود و بنفش آن از مزه تند و تیزتری برخوردار است آنالیز اسانس این دو نوع نشان می‌دهد که میزان ترکیبات آن‌ها باهم تفاوت دارد.

متأسفانه این روزها برخی اخبار مبنی بر آبیاری سبزی‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آنها به گوش می‌رسد. بنابراین بهتر است امسال برای کاشت سبزی مصرفی خودمان دست به کار شده و دیگران را نیز به کاشت سبزی در منزل و آپارتمان تشویق کنیم. مشاهده رشد هر روزه سبزی‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن یکی از راه‌های یافتن آرامش در این ایام است. اگر می‌خواهید سبزی‌هایتان را پشت پنجره و تو گلدان‌های زیبا پرورش بدهید بهتر است از خاک آماده و تمیز استفاده کنید تا فضای آپارتمان از حشره و موجودات دیگر پر نشود. بهترین خاک برای کاشت سبزی کمپوست آماده است. اگر فقط می‌خواهید چند نمونه سبزی بکارید بدون شک ریحان سبز یا بنفش، تربچه، جعفری و شاهی اولین انتخاب‌ها هستند. برای اینکه سبزی‌های شما همیشه سبز و شاداب و از بیماری و آفات به دور باشند می‌توانید از کود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.

بذر معمولی سبزی معمولاً به‌صورت کیلویی عرضه می‌شود و ناخالصی دارد و بخشی از آن را تخم علف تشکیل می‌دهد و نسبت به بیماری‌ها مقاومت پایینی دارد و انتخاب مناسبی برای کاشت در آپارتمان و ابعاد کوچک مثل گلدان نیست. برخلاف تصور خیلی از ما بذر اصلاح‌شده به معنای دست‌کاری ژنتیکی و تراریخته نیست. بلکه به معنای دقت در بذرگیری و انتخاب محصول مناسب برای بذرگیری است و گرده افشانی و تلقیح به‌صورت علمی و بر اساس استاندارهایی انجام می‌گیرد. درنتیجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بیماری و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتری دارد. همچنین از نظر رنگ و شادابی برتر از بذرهای معمولی‌اند. درنتیجه انتخاب مناسب‌تری برای کاشت بوده و تجربه بسیار خوبی از کاشت را به همراه دارد.

روش کاشت در گلدان

بذر، خاک استاندارد (کمپوست پیشنهاد می‌شود)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس می‌کنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک می‌ریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید. قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته می‌توانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دست پاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کوددهی را از هفته دوم بعد از جوانه‌زنی شروع کنید.

روش کاشت ریحان در باغچه و زمین

برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو می‌کنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را به‌صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو می‌کنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به‌صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم.

برداشت از باغچه یا گلدان

برای برداشت سبزی به‌خصوص در اولین برداشت‌ها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذر ریحان ها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی نداشته درنتیجه ممکن است از خاک دربیایند. برای برداشت سبزی‌ها را نباید از ریشه دربیاوریم بلکه تنها نوک آن را جدا کنیم و مصرف کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزی، مجدد می‌توانیم آن را برداشت کنیم و سبزی‌ها دوباره سبز می‌شوند.

خواص ریحان

ریحان فواید زیادی برای بدن دارد که ما در اینجا خواص سبزی ریحان تازه و خشک، چای و گل ریحان برای سلامتی، بارداری، لاغری، معده، دیابت و پوست و مو را شرح می‌دهیم:

خواص ریحان برای پوست و مو

توجه: پیش از مصرف هرگونه ماسک بر روی صورت و نواحی حساس بدن، با مالیدن مقداری کمی از آن بر روی پوست دست خود به مدت حداقل ۲۰ دقیقه، از نداشتن حساسیت نسبت به آن اطمینان حاصل نمایید.

۱٫ آکنه و جوش صورت

برگ‌های ریحان دارای خواص ضد باکتری و ضدالتهابی قوی هستند و با از بین بردن باکتری‌های پوست صورت به درمان آکنه و جوش صورت کمک می‌کنند.

۲٫ جوش‌های سرسیاه

ریحان تازه به پیشگیری و درمان جوش‌های سرسیاه و لکه‌های پوستی کمک می‌کند. ماسک صورت برگ ریحان برای جوش: برگ‌های تازه و مرطوب ریحان را له کرده و بر روی صورت بگذارید پس از ۱۵ دقیقه برگ‌ها را برداشته و صورت را با آب سرد خوب بشویید.

۳٫ جوان‌سازی پوست صورت

مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ریحان و همچنین خواص ضدالتهابی ریحان با پاک‌سازی پوست صورت و بهبود خاصیت کشسانی پوست به درمان چین‌وچروک پوست و جوان‌سازی پوست صورت کمک می‌کند.

۴٫ روشن‌کننده و درخشان کننده پوست

ریحان به پاک‌سازی پوست صورت از سلول‌های مرده کمک کرده و به روشن کردن و درخشان کردن پوست کمک می‌کند. ماسک صورت ریحان: ۱ قاشق چای‌خوری پودر ریحان خشک‌شده را با ۱ قاشق چای‌خوری زردچوبه و آب یک لیموترش تازه ترکیب کنید و بر روی صورت بمالید. بگذارید ۱۵ دقیقه بماند و سپس با آب سرد خوب بشویید.

۵٫ پیشگیری از ریزش مو

ریشه سبزی ریحان به بهبود گردش خون در پوست سر کمک کرده و با تقویت فولیکول‌های مو به درمان ریزش موی سر کمک می‌کند.

۶٫ درمان شوره سر

روغن ریحان با آب‌رسانی به موها و پوست سر، خشکی پوست و خارش را کاهش داده و شوره سر را درمان می‌کند. ماسک ریحان برای مو: ۲ قطره روغن ریحان را با نصف فنجان روغن نارگیل ترکیب کنید و بر روی پوست سر بمالید و خوب ماساژ دهید، بگذارید ۱ ساعت بماند و سپس با آب گرم و شامپو بشویید.

۷٫ درمان موهای سفید و خاکستری

ریحان یکی از بهترین مواد طبیعی برای پیشگیری و درمان سفید شدن موها محسوب می‌شود. ماسک ریحان برای رفع سفیدی مو: پودر آمله یا انگور فرنگی هندی و برگ‌های ریحان را به مدت یک شب در آب خیس کنید. سپس مقداری روغن نارگیل به آن اضافه کنید و موهای خود را با این مخلوط بشویید تا سفیدی موها رفع شود.

فواید دارویی و درمانی ریحان برای بدن

۸٫ درمان ناباروری مردان

ناباروری در مردان می‌تواند به دلیل کمبود اسپرم یا اختلالات نعوظ ایجاد شود، نشان داده که مصرف ریحان می‌توانند به درمان اختلالات نعوظ و درنتیجه درمان ناباروری در مردان کمک کند.

۹٫ لاغری و کاهش وزن

استفاده منظم از ریحان سبز و بنفش به دلیل فیبر موجود در آن باعث پاک‌سازی روده‌ها شده و به بهبود متابولیسم چربی در بدن کمک می‌کند، درنتیجه باعث لاغری و کاهش وزن می‌شود.

۱۰٫ معده و دستگاه گورش

در طب سنتی از ریحان برای درمان بی‌اشتهایی، گرفتگی و ریفلاکس معده و حتی کشتن انگل‌های دستگاه گوارش استفاده می‌شود. همچنین ریحان می‌تواند به بهبود هضم غذا، درمان معده درد و سلامت دستگاه گوارش کمک کند.

۱۱٫ فشارخون و قلب

سبزی ریحان حاوی مقادیر بالایی آنتی‌اکسیدان بوده که می‌تواند باعث بهبود عملکرد رگ‌های خونی شده و فشارخون بالا را کاهش دهد. خواص ضدالتهابی ریحان هم برای پیشگیری و درمان بیماری قلبی و عروقی، حمله قلبی و سکته قلبی مفید است.

۱۲٫ دیابت و قند خون

تحقیقات در هند نشان داده که ریحان یکی از بهترین گیاهان دارویی برای کاهش گلوکز موجود در خون بوده که می‌تواند به کاهش قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت کمک کند. علاوه بر این ریحان به کاهش سطح‌تری گلیسیرید و کلسترول بالای خون که در افراد مبتلا به دیابت دیده می‌شود، کمک می‌کند.

۱۳٫ سرطان

مطالعات بالینی نشان داده که مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ریحان از جمله فنول ها و آنتوسیانین ها به‌طور طبیعی با افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون از ابتلا به انواع سرطان‌های پوست، کبد، دهان و ریه و گسترش تومورهای سرطانی پیشگیری می‌کند.

۱۴٫ روماتیسم و آرتروز

ریحان حاوی مقادیر بالای اگنول، سیترونلول و لینالول است که به کاهش التهاب در بدن کمک کرده و برای پیشگیری و درمان روماتیسم و آرتروز مفید است. همچنین گفته‌شده که بتاکاریوفیلن های موجود در ریحان برای کاهش درد آرتروز مفید هستند.

۱۵٫ استرس، اضطراب و افسردگی

مطالعات نشان داده که یکی از بهترین داروهای ضدافسردگی طبیعی بوده و با افزایش میزان هورمون‌هایی مانند سروتونین به کاهش استرس و اضطراب و درمان افسردگی کمک می‌کند. مقادیر بالای مس موجود در ریحان باعث افزایش سطح انرژی شده و برای درمان خستگی و بی‌حالی مفید است.

۱۶٫ کبد چرب

مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ریحان باعث بهبود عملکرد کبد و تنظیم سطح آنزیم‌های کبد شده و به درمان کبد چرب کمک می‌کند.

۱۷٫ سنگ کلیه

ریحان به‌عنوان یک مدر عمل می‌کند و با پاک‌سازی و سم‌زدایی از کلیه به درمان سنگ کلیه کمک می‌کند.

۱۸٫ آلزایمر و پارکینسون

مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که مقادیر بالای منگنز و مس موجود در ریحان باعث بهبود عملکرد مغز شده و برای پیشگیری و درمان زوال عقل و بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون مفید است. همچنین ریحان با افزایش میزان گلیکوزیل سرامید ها که به‌عنوان سپر محافظ مغز در برابر رادیکال های آزاد عمل می‌کنند، از ابتلا به فراموشی در سنین بالا پیشگیری می‌کند.

۱۹٫ پوکی استخوان

مقادیر بالای ویتامین K موجود در ریحان با بهبود جذب کلسیم باعث تقویت استخوان‌ها شده و خطر ابتلا به پوکی استخوان به‌ویژه در زنان را کاهش می‌دهد.

۲۰٫ سندروم پیش از قاعدگی

منگنر موجود در ریحان با تنظیم تعادل هورمون‌ها در بدن به درمان سندروم پیش از قاعدگی که با علائمی مانند درد کمر و دل‌درد، افسردگی، خستگی و حساسیت پستان‌ها مشخص می‌شود، کمک می‌کند.

۲۱٫ چشم

مقادیر بالای بتا کاروتن موجود در برگ ریحان باعث تقویت بینایی شده و به درمان بیماری‌های چشمی از جمله خشکی چشم کمک می‌کند.

۲۲٫ درمان صرع

یکی از علل اصلی ابتلا به بیماری صرع مقادیر پایین منگنز در بدن است، ریحان غنی از منگنز بوده و می‌تواند برای پیشگیری و درمان صرع مفید باشد.

۲۳٫ کم‌کاری و پرکاری تیروئید

منگنز موجود در ریحان باعث بهبود عملکرد غده و تنظیم هورمون‌های تیروئید شده و از ابتلا به بیماری‌های کم‌کاری و پرکاری تیروئید پیشگیری می‌کند.

۲۴٫ درمان گلودرد و سرفه

ریحان به دلیل خواص ضد باکتری و ضدویروسی که دارد به درمان گلودرد، سرفه و همچنین برونشیت و آسم کمک می‌کند. درمان خانگی گلودرد و سرفه: شما می‌توانید ۸ برگ ریحان تازه و ۵ گل میخک را به یک فنجان آب جوش اضافه کنید و بگذارید ۱۰ دقیقه بماند تا عصاره آن در بیاید، از این دم‌نوش برای درمان سرفه و گلودرد استفاده کنید.

۲۵٫ خواص گل ریحان

گل ریحان که از نظر طعم و بو کاملاً شبیه برگ ریحان است به رنگ سفید یا صورتی است در انتهای ساقه گیاه ریحان ظاهر می‌شود و پس از مدتی دانه ریحان، تخم ریحان یا تخم شربتی را ایجاد می‌کند.

گل ریحان مانند برگ‌های ریحان دارای ترکیبات شیمیایی مفیدی بوده و به درمان سرطان، معده درد، استرس و افسردگی، درمان آرتروز و سلامت قلب کمک می‌کند.

فواید چای و دم‌نوش ریحان

چای و دم‌نوش ریحان می‌تواند به کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرماخوردگی شود، فشارخون بالا و سردرد را کاهش دهد و چون خواص ضد باکتریایی دارد به سلامت دهان و دندان کمک کند.

طرز تهیه چای و دم‌نوش ریحان

یک قاشق چای‌خوری برگ و گل خشک‌شده ریحان را در یک فنجان آب جوش بریزید و بگذارید به مدت ۳ تا ۵ دقیقه دم بکشد، دم‌نوش ریحان شما آماده است می‌توانید با عسل شیرین کنید و بنوشید.

فراموش نکنید زنان در دوران بارداری نباید به‌هیچ‌وجه از چای و دم‌نوش ریحان استفاده کنند چون می‌تواند سطوح هورمونی را در بدن تغییر دهد.

روغن ریحان برای چیست و چه خواصی دارد؟

روغن ریحان منبع خوبی از ویتامین A، منیزیم، پتاسیم، آهن و کلسیم بوده و برای درمان تهوع، آرتروز، سو هاضمه، یبوست، درمان استرس و افسردگی، تقویت بینایی، مشکلات تنفسی از جمله آسم و دیابت مفید است.

طرز تهیه روغن ریحان

برگ‌های تازه ریحان سبز را به مدت ۱۰ ثانیه در آب جوش بریزید و بردارید آب بکشید و با آب سرد خوب بشویید و خشک کنید. برگ‌ها را به همراه یک فنجان روغن زیتون در مخلوط‌کن بریزید و خوب هم بزنید تا یکدست شود، روغن ریحان آماده است در ظرفی بریزید و به مدت ۳ روز در یخچال نگهداری کنید.

عوارض و مضرات ریحان سبز و بنفش

جنین، زنان باردار و زنان شیرده

گفته‌شده که زیاده‌روی در مصرف سبزی ریحان به دلیل روغن‌های فرار موجود در آن باعث تحریک رحم در دوران بارداری شده و برای جنین و زنان باردار و همچنین زنان در دوران شیردهی مضر است.

ریحان تازه هیچ‌گونه عوارض جانبی ندارد اما اسانس ریحان بیشتر برای استفاده موضعی بوده و می‌تواند در برخی افراد باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک و حساسیت شود.

ریحان ممکن است با داروهایی که برای فشارخون بالا و دیابت استفاده می‌شوند، تداخل دارویی ایجاد کند.

اگر اختلال خونریزی دارید، ریحان ممکن است لخته شدن خون را کاهش دهد.

طبع ریحان

طبیعت ریحان کمی گرم و خشک است. ریحان غنی از آنتی‌اکسیدان، ویتامین A، ویتامین K، ویتامین C، تیامین، نیاسین، فولات، منیزیم، منگنز، آهن، فسفر، پتاسیم و کلسیم است. از سبزی ریحان تازه و خشک برای تهیه ریحان پلو، کوفته ریحان، سس پستو و سس ریحان برای پاستا و ماکارونی و سالاد، آبمیوه و اسموتی ریحان و انواع سوپ و آش استفاده می‌شود. در ایران ریحان تازه را به‌عنوان سبزی‌خوردن استفاده می‌کنند.

درباره سبزی ریحان

بیش از ۳۵ نوع ریحان مختلف در طبیعت یافت می‌شود. یکی از انواع ریحان، ریحان مقدس است که در هند یک گیاه مقدس شناخته می‌شود و از روغن آن برای درمان سردرد، استرس و بهبود عملکرد جنسی استفاده می‌شود. ریحان یکی از بهترین مواد طبیعی برای درمان جای نیش حشرات و نیش پشه است. گیاه ریحان بومی مناطق آسیا و آفریقا است که از ۵۰۰۰ سال پیش به‌صورت وحشی در مناطقی از خاورمیانه رشد کردند و سپس در قرن شانزدهم از هند به اروپا وارد شدند.

ارزش غذایی ریحان (۱۰۰ گرم)

کالری: ۲۲

چربی: ۰٫۶ گرم

کربوهیدرات: ۲٫۷ گرم

فیبر: ۱٫۶ گرم

پروتئین: ۳٫۲ گرم

قند: ۰٫۳ گرم

برای خرید بذر ریحان به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

سبزی جعفری به حالت خودرو و نیمه خودرو و در نواحی مختلف یافت می‌شود. در اکثر نقاط کشور پرورش داده می‌شود. گیاهی دوساله به ارتفاع ۳/۰ تا یک متر و دارای ریشه راست دوکی‌شکل یا متورم (برحسب نژادهای مختلف) و به رنگ مایل به زرد است. به حالت وحشی می‌روید و در بعضی نواحی پرورش داده می‌شود. برگ‌های جعفری، شفاف به رنگ سبز تیره، دارای بریدگی‌های لوزی یا مثلث شکل با تقسیمات فرعی است. برگ‌های قسمت فوقانی ساقه آن، منقسم به قطعات باریک و نوار مانند با ظاهری متفاوت از برگ‌های تحتانی است گل‌هایی کوچک مایل به سبز و مجتمع به‌صورت چتر مرکب دارد. در قاعده اشعه چترهای اصلی و فرعی آن، زائده‌های باریک و غیر منقسم دیده می‌شود.

میوه آن کوچک و به درازای ۲ میلی‌متر به قطر یک میلی‌متر یا کمی بیشتر به رنگ سبز و دارای بو و طعم بسیار معطر است. ریشه جعفری معمولی نازک ولی محکم است که در تغذیه از آن استفاده نمی‌شود. عمق ریشه زیاد است (گاهی تا عمق ۱۶۰ سانتی‌متر) از آنجائی که جعفری دارای ریشه‌های فرعی کمی است به همین دلیل برای به سازی خاک مناسب نیست و بنابراین در تناوب زراعی جایی ندارد.

نیازها

جعفری در مقابل خشکی حساس ولی در مقابل سرما بسیار مقاوم است. کشت این گیاه در هر نوع آب و هوایی امکان‌پذیر است ولی در آب‌وهوای خنک بهترین نتیجه را می‌دهد. جعفری یک گیاه سایه دوست است. زمین مورد کشت باید نرم مرطوب و دارای مواد غذایی کافی باشد. زمین‌های نیمه سنگین با هوموس، لومی و شن لومی بهترین زمین‌های کشت این گیاه می‌باشند. در خاک‌های عمیق و قوی به علت وفور مواد غذایی خوب رشد می‌کند. نظر به اینکه معمولاً از برگ این گیاه استفاده می‌شود، بنابراین احتیاج آن به کودهای از ته بیشتر است،PH مناسب خاک برای این گیاه ۶ تا ۷ است.

آماده‌سازی خاک

زمین مورد کشت باید نرم، مرطوب و دارای مواد غذایی کافی باشد. کود دامی نپوسیده برای رشد و نمو گیاه مناسب نیست و باعث اختلال رشد در گیاه می‌شود. میزان کودهای شیمیایی با توجه به نوع و مواد غذایی موجود در زمین حدود ۹۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم ازت (در دو مرحله)، ۸۰ کیلوگرم p2o5 و ۱۶۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم K2O در هکتار است. اگر بخواهند عمل برداشت را در چند مرحله اجرا کنند، بهتر است پس از هر بار برداشت مقداری کود ازت به زمین بدهند (۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم در هکتار).

زمان کاشت

زمان کاشت بذر جعفری در سبزی‌کاری‌های بزرگ و در مناطق معتدل در بهار و گاهی نیز در پائیز است. جعفری را در ردیف‌هایی به فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر روی ردیف می‌کارند. فاصله بین ردیف‌ها در کشت‌های مکانیزه ۲۵ سانتی‌متر است.

کاشت جعفری

بذر جعفری به‌کندی جوانه می‌زند و جوانه زدن آن حدود ۲۰ تا ۲۵ روز طول می‌کشد. البته این مدت بر اساس شرایط محیطی ممکن است کمتر یا بیشتر شود. در خارج از ایران ابتدا خزانه می‌گیرند و سپس بوته‌ها را نشا می‌کنند. در ایران بذر را مستقیماً می‌کارند و در بعضی مناطق چندساعتی (حدود ۲۴ ساعت) بذر را می‌خیسانند. البته خیساندن بذر باعث سرعت بخشیدن به جوانه زدن بذر می‌شود. عمق کاشت در مورد این سبزی حدود ۶ تا ۸ میلی‌متر است. کاشت جعفری بهروش‌های مختلف صورت می‌گیرد. اگر به روش خطی کاشته شود، بهتر است فاصله خطوط بین ۲۵ تا ۳۵ سانتی‌متر باشد و فاصله دو بوته روی خط کشت ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر در نظر گرفته شود. در بعضی مناطق جعفری را به‌صورت دست پاش در کرت‌های کوچک می‌کارند و بالاخره در محل‌هایی که خاک سنگین است و یا مسئله شوری خاک مطرح است، مانند خوزستان، توصیه می‌شود این گیاه به‌صورت نشتی کاشت شود. میزان مصرف بذر برای روش دست پاش بین ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم در هکتار و برای کشت‌های خطی و نشتی ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم در هکتار است.

کنترل علف‌های هرز در مزرعه جعفری خیلی اهمیت دارد. چون بوته‌ها به علت کوچک بودن قدرت رقابت با علف‌های هرز را ندارند. استفاده از کولتیواتورهای دستی برای کنترل علف‌های هرز و یا ترکیبی از انواع کولتیواتور و علف‌کش‌ها توصیه می‌گردد. زمان کشت جعفری در مناطق جنوبی کشور از اوایل پاییز شروع می‌شود که ممکن است تا اواسط پاییز ادامه پیدا کند. نظر به اینکه بذر جعفری دیر جوانه می‌زند در کاشت آن باید عجله کرد تا برداشت آن با سایر سبزی جات هم‌زمان شود. در مناطق سردسیری کاشت آن بعد از رفع خطر یخبندان و از اوایل بهار شروع شده و تا اواخر بهار ادامه می‌یابد. ممکن است بوته‌ها احتیاج به تنک کردن داشته باشند که در این صورت این کار در ۲ یا ۳ مرحله انجام می‌شود و نهایتاً حدود ۱۵ سانتی‌متر فاصله بین دو بوته در نظر گرفته می‌شود.

مبارزه با آفات

سم‌پاشی قبل از کشت با دورینول (Deurinol) هکتاری ۴ تا ۵/۶ لیتر با تنوران (Tenoran) هکتاری ۸ کیلوگرم و بعد از کشت با آفالون (Afalon) هکتاری ۵/۱ کیلوگرم با پوتابلان (Potablan) هکتاری ۸ کیلوگرم در ۴۰۰ تا ۶۰۰ لیتر آب و ۲ تا ۳ بار دیسک و چنگک زدن ماشینی ضروری است.

برداشت

میوه‌های جعفری را از اول مرداد تا شهریورماه، ریشه‌ها در آبان ماه و برگ‌ها را از اواسط خرداد تا اواسط آبان محصول برداری می‌نمایند. چین اول برگ جعفری را از اواسط تا اواخر خرداد با علف چین یا کمباین سبزی چین برداشت می‌کنند برگ‌های جعفری را معمولاً برحسب نوع بذر کشت شده و دفعات بذرپاشی، شرایط آب و هوایی و آبیاری تا مهرماه با فواصل حدود ۴ هفته‌ای، ۳ تا ۴ بار برداشت می‌کنند.

ریشه جعفری را از اواخر مهر تا اوایل آبان ماه با چغندر کن یا کمپاین مخصوص چغندر و سیب‌زمینی برداشت می‌نمایند. میوه‌های جعفری هم در شهریورماه آماده استفاده می‌شوند. از هر هکتار زمین ۲/۱ تن میوه (دانه) پاک شده و ۳۰ تن گیاه تازه به دست می‌آید.

برگ‌های برداشت‌شده را در دستگاه‌های خشک‌کن در حرارتی معادل ۴۰ درجه سانتی‌گراد خشک کرده و در ماشین برگ چین یا در دستگاه‌های برش در اندازه‌های ۲ میلی‌متر می‌برند. ریشه‌های را که با دست یا به‌وسیله شخم‌زن برداشت شده شستشو داده و آن‌ها را به‌وسیله ماشین‌های مخصوص به قطعات کوچک تقسیم می‌کنند و در دستگاه‌های خشک‌کن در حرارت ۶۰ تا ۸۰ درجه سانتی‌گراد خشک و سپس پرداخت می‌نمایند. میوه‌ها را نیز در دستگاه‌های بذرپاکن در شرایط استاندارد پرداخت و بوجاری می‌نمایند.

نکات تغذیه‌ای

جعفری یک منبع بسیار خوب ویتامین A، ویتامین C و ویتامین K است. به‌علاوه جعفری منبع غذایی خوبی از آهن و اسیدفولیک است.

منظور از منبع بسیار خوب، یعنی ۲۰ درصد یا بیشتر نیاز روزانه فرد به آن ماده مغذی را برآورده می‌کند. منبع خوب، یعنی ۱۰ تا ۲۰ درصد نیاز را برآورده می‌کند.

خواص جعفری

۱) تزئین کننده غذا

تنها یک شاخه کوچک جعفری می‌تواند بشقاب غذای شما را به طرز زیبایی تزئین نماید.

۲) ارتقادهنده سلامتی

جعفری شامل دو جزء خیلی مهم در ترکیب خود است که موجب شده این سبزی نقشی بی‌همتا در سلامت انسان داشته باشد: روغن‌های فرار و فلاوونوئیدها.

۱- روغن‌های فرار

اولین جزء مهم موجود در جعفری، روغن‌های فرار می‌باشند. این روغن‌ها به نام روغن‌های ضروری یا اسانس‌های گیاهی نیز خوانده می‌شوند. از ترکیبات مهم این گروه می‌توان به میریستیسین (myristicin)، لیمونن (limonene)، آلفا توژن (alpha-thujene) و اِاوجنول (eugenol) اشاره کرد. با تغلیظ این مواد عصاره‌ای حاصل می‌شود که دارای خواص درمانی فوق العاده است. در مطالعات انسانی مشخص شده است که روغن‌های فرار موجود در جعفری مخصوصاً میریستیسین، از شکل‌گیری و تشکیل تومورها (مخصوصاً تومورهای ریه) جلوگیری می‌کنند. در تحقیقات دیگری مشخص شده است که فعالیت آنزیم گلوتاتیون S ترانسفراز را که مسئول پیشگیری از تخریب سلولی است، تحریک می‌کند. از دیگر فعالیت این روغن‌ها این است که به خنثی کردن انواع مواد سرطان‌زا مانند بنزوپیرن های موجود در دود سیگار و دود ناشی از زغال چوب کمک می‌کند.

۲- فلاوونوئیدها:

دومین جزء مهم آن، فلاوونوئیدها می‌باشند. از ترکیبات مهم این گروه که در جعفری یافت می‌شود، می‌توان آپیئین (apiin)، آپیجنین (apigenin)، کریسواِریول (crisoeriol) و لوتئولین (luteolin) را نام برد.

۳) جعفری؛ آنتی‌اکسیدانی قوی

* فلاوونوئیدهای موجود در جعفری مخصوصاً لوتئولین (luteolin) از تخریب سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد اکسیژن جلوگیری می‌کنند. ازاین‌رو در مطالعات انسانی از عصاره غلیظ جعفری به‌عنوان یک ماده غذایی که ظرفیت آنتی‌اکسیدان بدن را بالا می‌برد، استفاده می‌شود.

* جعفری علاوه بر روغن‌های فرار و فلاوونوئیدها، منبع بسیار خوب ویتامین C و ویتامین A است که برای پیشگیری از ابتلا به خیلی از بیماری‌ها حیاتی هستند. ویتامین C دارای عملکردهای متفاوتی در بدن است. این ویتامین یک آنتی‌اکسیدان مهم است. در فقدان این ویتامین، رادیکال‌های آزاد موجب بروز بیماری‌های مختلفی مانند گرفتگی عروق، سرطان روده، دیابت و آسم می‌شوند. بنابراین متوجه می‌شویم چرا افرادی که مقدار زیادی از غذاهای حاوی ویتامین C را مصرف می‌کنند، کمتر دچار این بیماری‌ها می‌شوند. ویتامین C دارای اثر ضدالتهابی نیز است. بنابراین برای بهبود بیماری‌هایی مثل التهاب مفاصل و استخوان‌ها مفید است. جعفری حاوی غلظت بالایی از کاروتنوئیدهای پیش ساز ویتامین A، مخصوصاً بتا کاروتن است. بتا کاروتن، یکی دیگر از آنتی‌اکسیدان‌های مهم است. رژیم‌های غنی از بتا کاروتن نیز از پیشرفت بیماری‌های تصلب شرائین، دیابت، سرطان روده، آسم و التهاب مفاصل و استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند. بتا کاروتن در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود که یک ماده خیلی مهم برای تقویت سیستم ایمنی است و به آن ویتامین «ضد عفونت» نیز می‌گویند.

۴) جعفری برای قلب سالم

جعفری یک منبع خوب اسید فولیک، یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های گروه B، است. این ویتامین نقش‌های متعددی را در بدن به عهده دارد. یکی از حیاتی‌ترین نقش‌های آن در ارتباط با سلامت قلب و عروق است. به‌این‌ترتیب که برای تبدیل هموسیستئین به مولکول‌های بی‌خطر ضروری است. اگر مقدار هموسیستئین در بدن بالا رود، به سلامت رگ‌ها آسیب می‌رساند. استفاده از مواد غذایی غنی از اسید فولیک مانند جعفری هم برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت و هم برای افرادی که می‌خواهند از این بیماری‌ها پیشگیری کنند، بسیار خوب است. در ضمن اسید فولیک، ماده مغذی مهمی برای تقسیم به‌موقع و مناسب سلول‌هاست. ازاین‌رو برای پیشگیری از سرطان‌ها مخصوصاً سرطان روده و سرطان دهانه رحم در زنان بسیار مفید است.

۵) حفاظت در برابر آرتریت روماتوئید

علیرغم اینکه در یک مطالعه نشان داده شد که دوز بالای مکمل ویتامین C موجب بدتر شدن استئوآرتریت (یک نوع بیماری تحلیل برنده مفاصل که با افزایش سن اتفاق می‌افتد) می‌شود، در مطالعه‌ای دیگر در همین زمینه نشان داده شد که غذاهای غنی از ویتامین C مانند جعفری و نه مکمل آن، موجب حفاظت افراد در برابر التهابات پلی آرتریت (نوعی از آرتریت که در آن، دو یا بیش از دو مفصل درگیر می‌شوند) می‌گردند.

۶) جعفری؛ از بین برنده بوی بد دهان

اگر بعد از خوردن بعضی مواد غذایی مانند سیر یا پیاز، متوجه بوی بد دهانتان شدید، جویدن مقداری جعفری تازه، به خوشبو شدن دهانتان کمک فوق‌العاده‌ای خواهد کرد. روش دیگری که بدین منظور می‌توانید به کار برید، جوشاندن آرام یک مشت برگ جعفری به همراه چند عدد میخک در یک لیوان آب است.

۷) درمان کم‌خونی

ازآنجایی‌که جعفری هم آهن و هم ویتامین C فراوانی دارد، می‌تواند به درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک زیادی نماید، زیرا ویتامین C، موجب افزایش جذب آهن نیز می‌شود.

جعفری و اگزالات­ ها

جعفری دارای اگزالات است. زمانی که مقدار اگزالات­ ها در بدن بالا برود، مشکلاتی را برای بدن ایجاد می‌کنند. به همین دلیل ممکن است افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی و کیسه صفرا، از خوردن این سبزی خودداری کنند. در مطالعات آزمایشگاهی دیده شده است که اگزالات می‌تواند با جذب کلسیم در بدن تداخل نماید. بااین‌حال در خیلی از تحقیقات مشابه دیگر دیده شده که توانایی مواد غذایی دارای اگزالات برای کاهش جذب کلسیم، بسیار کم است و به‌طورقطع آن مقدار کلسیمی که از طریق این مواد غذایی به بدن ما می‌رسد، بسیار بیشتر از تأثیر منفی اگزالات­ها بر روی جذب آن است. اگر شما دستگاه گوارشی سالمی دارید و شرایط شما به‌گونه‌ای است که می‌توانید به‌راحتی و با آرامش غذا بخورید و از غذایی که می‌خورید لذت ببرید، خوردن غذاهای گیاهی غنی از کلسیم که دارای اگزالات نیز می‌باشند، برای شما مفید خواهد بود.

برای خرید بذر جعفری و سایر سبزی جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

سبزی تره کوچک‌ترین گونه از خانواده پیازچه به‌حساب می‌آید. این گیاه در آسیا به‌ویژه ایران، آمریکای شمالی و اروپا به‌صورت وسیع کاشت می‌شود. گرچه بیشترین مصرف را در ایران دارد. این گیاه چندساله است که در سال اول برگ‌های بسیار ظریف و تردی دارد ولی در سال‌های بعد برگ‌هایش ضخیم‌تر می‌شود. این سبزی هم به‌صورت تازه و هم خشک‌شده مورد مصرف قرار می‌گیرد. تره یکی از سبزی جات پرطرفدار در خانواده‌های ایرانی است. از این سبزی خوشمزه و پرکاربرد در تهیه قورمه‌سبزی، کوکو سبزی، سوپ و انواع آش استفاده می‌شود. تره گیاهی است سه‌ساله که در ابتدا دارای برگ‌های بسیار ظریف و ترد و بعد از چندین بار چین برگ‌هایش پهن و ضخیم می‌شود. تکثیر این سبزی از طریق بذر بوده که در اوایل بهار یا اوایل پاییز کشت می‌شود.

کاشت

تره از طریق بذر کاشت تکثیر می‌شود. بهترین زمان برای کاشت تره فصل بهار و پاییز است. خاک‌های رسی شنی برای کاشت بذر تره بسیار مناسب هستند. قبل از کاشت باید خاک را با کودهای ازت و فسفر غنی کرد. برای تقویت خاک، به آن کود ریزمغذی و یا حیوانی اضافه کنید. تره در خاک مرطوب، غنی، دارای زهکشی خوب یا در کمپوست خوب پوسیده‌شده رشد بهتری خواهد داشت. این سبزی برای رشد کردن به نور کامل خورشید نیاز دارد و در مکان‌های نیم‌سایه به‌خوبی رشد نمی‌کند. گرمای زیاد موجب از دست رفتن سبزی می‌شود. بنابراین تره را در فصل مناسب کاشت که بهار و پاییز است بکارید. به‌صورت کلی این گیاه هوای خنک را بیشتر می‌پسندد. این گیاه به خشکی خاک حساس است. تره برای رشد کردن به آب فراوان نیاز دارد.

۱- کاشت در باغچه

ابتدا باید زمینی را که می‌خواهید بذر سبزی در آن بکارید را شخم بزنید و به خاک آن کود دامی اضافه کنید و خاک را خوب به هم بزنید تا کود با خاک ترکیب شود سپس خاک را خوب خورد کرده و سطح خاک را صاف کنید. اضافه کردن کود دامی کهنه به خاک باعث رشد بهتر سبزی می‌شود. بذرها را بر روی بستری که آماده کردید بپاشید، توجه کنید که بذرها خیلی نزدیک هم و فشرده پاشیده نشوند زیرا بعد از اینکه بزرگ‌تر شدن توی هم رفته و رشد خوبی نخواهند داشت. حالا کافی است بر روی بذرها حدود نیم سانتی‌متر کود دامی یا خاک بپاشید و به‌آرامی خوب آب بدید، بهتر است ۱۰ روز اول با آبپاش آبیاری بکنید تا بذرها جابجا نشوند. حدود ۵ تا ۱۰ روز طول می‌کشد که بذرها سبز بشوند.

۲- کاشت بذر تره در بالکن و گلدان

در دنیای امروز خیلی‌ها آپارتمان‌نشین هستند و ممکن است باغچه‌ای برای کاشت سبزی نداشته باشند اما در گلدان و بستری کوچک هم می‌توان سبزی کاشت. ابتدا گلدانی به‌اندازه دلخواهتان تهیه کنید سپس خاکی مناسب (ترکیبی از ۶۰ درصد خاک باغچه – ۲۰ درصد ماسه -۲۰ درصد کود دامی) را درون گلدان بریزید و بذرها را روی خاک بپاشید و روی آن حدود نیم سانتی‌متر کود دامی (اگر کود دامی در دسترس نبود از ورمی کومپوست استفاده کنید) یا خاک بریزید و خوب آب بدید بهتر است روی آن نایلون فریزر بکشید و بگذارید کنار پنجره جنوبی یا بالکن. حتماً به نور توجه شود چون‌که به نور زیادی نیاز دارند در کل بهتر است در بالکن در مکانی با نور مستقیم آفتاب نگهداری شود. درصورتی‌که کمبود نور ساقه‌ها بلند شده و سبزی‌ها کیفیت خوبی نخواهند داشت.

نگهداری و مراقبت‌های لازم

بذر تره سالم را خریداری کنید تا به نتیجه دلخواه برسید. درصورتی‌که بذر قدیمی در منزل دارید، چند عدد از آن‌ها را درون پارچه مرطوبی گذاشته و نگهداری کنید اگر جوانه زد به این معناست که بذرها سالم هستند. در غیر این صورت حتماً بذر تازه خریداری کنید.

خاک را قبل از این‌که اقدام به کاشت کنید، شخم زده و به‌وسیله کود غنی کنید. برای اینکه برگ‌های تره بزرگ و ضخیم‌تر شود باید سرشاخه‌های گیاه را به‌صورت مداوم قطع کنید تا به این هدف برسید.

زمین را به‌آرامی آبیاری کنید تا بذرها جابه‌جا نشوند.

برای این‌که از آفت‌های مربوط به سبزی تره جلوگیری کنید، گیاه را با آفت‌کش‌های بدون ضرر و خانگی سم‌پاشی کنید.

خواص تره

به دلیل وجود فیبر بالا، در درمان یبوست کاربرد دارد.

منبع خوبی از ویتامین C است و در درمان اسکوربوت کاربرد دارد.

اشتهاآور بوده و در درمان لاغری توصیه می‌شود.

سوپ تره، درمان‌کننده بیماری سرماخوردگی است.

به دلیل وجود ویتامین C برای روشن کردن پوست صورت استفاده می‌شود.

سوءهاضمه و ناراحتی‌های دستگاه گوارش با مصرف تره از بین می‌رود.

خوردن شربت تره، به دلیل مدر بودن، در دفع کردن سنگ کلیه نافع است.

ترکیب سماق با آب تازه تره برای درمان زگیل بسیار مفید است.

برای خرید بذر تره و سایر سبزی جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

گیاه پونه گونه دیگری از جنس Mentha است. پونه نسبت به نعناع سازگاری اقلیمی بیشتری دارد و از نظر دارویی به‌واسطه اسانس‌های پوله ژون (۹۲ – ۲۷ درصد) و آزولن (به‌عنوان ضدالتهاب) موردتوجه است. برگ‌های پونه بیشتر خاکستری بوده و در ایران انواع خودروی آن به‌طور معمول در کنار نهرهای آب، در همه مناطق گسترش دارد. موارد مصرف گیاه پونه مشابه با نعناع است و افزون بر خاصیت ضدنفخ، صفرا آور بوده و در تهیه سوپ و دارو بکار می‌رود.

پونه گیاهی علفی بوده و از خانواده نعنائیان به شمار می‌رود. طعم این گیاه در ابتدا گرم، تقریباً گس و تلخ است و بعد از مدتی در فرد ایجاد حس خنکی می‌نماید. پونه علاوه بر مصارف آشپزی، به‌عنوان یکی از گیاهان دارویی نیز کاربرد فراوان دارد. جوشانده پونه برای درمان سرماخوردگی و آنفولانزا بسیار مثمر ثمر بوده و به‌عنوان یک پنی‌سیلین طبیعی باعث رفع عفونت بدن می‌گردد. علاوه بر این برای درمان ناراحتی‌های معده، تقویت لثه‌ها و تقویت سیستم ایمنی بدن نیز کاربرد فراوان دارد. همچنین به دلیل عطر تند و قوی پونه، کاشتن این گیاه در کنار سایر سبزیجات باغچه از جمله لوبیا بسیار مفید بوده و باعث دفع حشرات و آفات از آن‌ها خواهد شد.

کاشت

قبل از کاشت پونه ابتدا زمین را شخم زده و سپس سطح خاک را به‌خوبی صاف نمایید. بستر کشت را قبل از بذرپاشی به‌خوبی آبیاری نمایید. کرت‌هایی با فاصله ۵۰ الی ۶۰ سانتی‌متر از هم ایجاد کرده و سپس بذر پونه را با فاصله ۲۰ الی ۳۰ سانتی‌متری و در عمق نیم سانتی‌متری خاک قرار دهید. بهتر است حدود نیم الی یک سانتی‌متر روی بستر کشت کود دامی سرند شده بپاشید. مجدداً از طریق آبپاش اقدام به آبیاری زمین کشت شده نمایید. بعد از رویش گیاهان، نیاز مراقبتی آن‌ها به حداقل می‌رسد.

پونه از جمله گیاهان حساس به سرما بخصوص در مراحل اولیه رشد است. ازاین‌رو بهترین زمان کاشت آن فصل بهار و پس از گذر سرمای زمستانه (اواخر اردیبهشت تا اواخر خردادماه) است. البته گفتنی ست که در فصل پاییز نیز می‌توان نسبت به کاشت بذر پونه پونه اقدام نمود. باید توجه داشته باشید که بستر کشت گیاه پونه باید در معرض تابش آفتاب مستقیم قرار گیرد تا بدین ترتیب گیاه به نحو احسن رشد کرده و اسانس تولیدی آن افزایش یابد. پونه گیاهی با ریشه‌های سطحی است که توانایی جذب آب از عمق خاک را ندارد. ازاین‌رو توصیه می‌شود آبیاری گیاه پونه به‌صورت سطحی و در فاصله‌های زمانی کوتاه و منظم صورت پذیرد. با توجه به شرایط محیطی گیاه را روزانه دو بار آبیاری نمایید.

به‌طورکلی می‌توان اظهار داشت که خاک‌های اسیدی با زهکشی مناسب بهترین بستر برای پرورش گیاه پونه می‌باشند. همچنین از دو ترکیب پیشنهادی زیر نیز می‌توانید جهت آماده‌سازی بستر کشت بذرهای پونه استفاده نمایید:

۱٫ پیت ماس (۵۰ درصد) + کوکوپیت (۳۰ درصد) + پرلیت (۲۰ درصد)

۲٫ خاک باغچه (۶۰ درصد) + ماسه (۲۰ درصد) + کود حیوانی (۲۰ درصد)

روش کاشت بذر پونه در باغ و باغچه

کاشت بذر پونه در خانه (گلدان)

گلدانی متناسب با سلیقه و دکوراسیون منزل خود انتخاب نمایید. (گلدان کم‌عمق ولی با دهانه بزرگ)

گلدان را با ترکیب خاک پیشنهادی در قسمت بالا پر نمایید.

خاک گلدان را به‌خوبی آبیاری نمایید تا خاک نشست کند.

بذرها را با فاصله ۳۰ سانتی‌متری از هم قرار دهید. (بذرهای پونه نیازی به پوشانده شدن توسط خاک ندارند.)

گلدان را با یک نایلون شفاف بپوشانید. (جهت حفظ رطوبت)

گلدان را به قسمت نورگیر منزل خود انتقال دهید. (لبه پنجره جنوبی)

تا زمان جوانه‌زنی از خشک شدن سطح خاک جلوگیری به عمل‌آورید.

با گذشت ۷ الی ۲۰ روز از زمان کاشت، بذرها شروع به جوانه‌زنی می‌کنند.

جدا کردن شکوفه‌ها از گیاه پونه باعث مطلوب‌تر شدن عطروطعم آن می‌گردد.

با رسیدن جوانه‌ها به ارتفاع ۱۵ سانتی‌متری می‌توانید نسبت به برداشت آن‌ها اقدام نمایید.

خواص پونه

پونه برای مقابله با بیماری‌های زیر سودمند است:

حالت تهوع و استفراغ

مشکلات و ناراحتی‌های گوارشی به‌طوری‌که از ترش کردن معده جلوگیری می‌کند و برای هضم غذا و برطرف کردن سکسکه مفید است.

سرماخوردگی، آنفلوانزا، آسم

سرفه و سیاه سرفه

گرفتگی بینی

با توجه به خواص ضدمیکروبی که در دمنوش پونه و اسانس پونه وجود دارد، می‌توان از این فراورده‌ها به‌عنوان جایگزین طبیعی برای آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده کرد. با گیاه پونه می‌توان یک دم‌کرده گیاهی فوق‌العاده تهیه نمود. برای تهیه یک فنجان دم‌کرده این گیاه، یک قاشق غذاخوری سرخالی از برگ یا گل پونه تازه و یا یک قاشق چای‌خوری برگ پونه خشک‌شده را در چای صاف کن درون یک لیوان ریخته و یک فنجان آب در حال جوش را روی آن بریزید. اجازه دهید مدت ۱۰ دقیقه دم بکشد و رنگ چای دربیاید. اگر دوست داشتید می‌توانید آن را کمی شیرین کنید. برگ‌ها و گل‌های پونه و همچنین ساقه‌های آن می‌توانند جایگزین مناسبی برای بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها باشند. این گیاه همچنین بادشکن، معرق، مدر و محرک نیز است. از دم‌کرده این گیاه برای درمان سرماخوردگی، زکام، سردردها، مشکلات گوارشی، کم کردن تب خفیف، تسکین گلودرد و برای بهبود نفخ شکم، حالت تهوع، دردهای قاعدگی و بی‌خوابی استفاده می‌شود. پونه را به‌عنوان تحریک‌کننده تولید صفرا نیز می‌شناسند. عصاره پونه دارای خاصیت تسکین‌دهنده درد نیز است.

برای خرید بذر پونه و سایر گیاهان دارویی به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

پیازچه یا پیاز بهاره (Scallion) نوعی تره‌پیاز از سرده والک است که پس از بلوغ دارای سر گلوله‌وار می‌گردد. پیازچه قابلیت استفاده خام به‌عنوان سبزی یا یکی از اجزای سالاد را دارد که بیشتر در آمریکای شمالی است. اما در آسیای شرقی بیشتر به‌صورت پخته یا سرخ‌شده مصرف می‌گردد. متأسفانه این روزها برخی اخبار به گوش می­رسد مبنی بر آبیاری سبزی‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آن‌ها، پس بهتر است امسال برای کاشت سبزی مصرفی خودمان دست‌به‌کار شده و دیگران را نیز به کاشت سبزی در منزل و آپارتمان تشویق کنیم. مشاهده رشد روزه سبزی‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن یکی از راه‌های یافتن آرامش در این ایام است. اگر می‌خواهید سبزی‌ها را پشت پنجره و تو گلدان‌های زیبا پرورش بدهید بهتر است از خاک آماده و تمیز استفاده کنید تا فضای آپارتمان از حشره و موجودات دیگر پر نشود. بهترین خاک برای کاشت سبزی کمپوست آماده است. اگر فقط می‌خواهید چند نمونه سبزی بکارید بدون شک ریحان سبز یا بنفش، تربچه، جعفری و شاهی اولین انتخاب‌ها هستند. برای اینکه سبزی جات شما همیشه سبز و شاداب و از بیماری و آفات به دور باشند می‌توانید از کود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.

بذر معمولی سبزی معمولاً به‌صورت کیلویی عرضه می‌شود و ناخالصی دارد و بخشی از آن را تخم علف تشکیل می‌دهد و نسبت به بیماری‌ها مقاومت پایینی دارد و انتخاب مناسبی برای کاشت در آپارتمان و ابعاد کوچک مثل گلدان نیست. برخلاف تصور خیلی از ما بذر اصلاح‌شده به معنای دست‌کاری ژنتیکی و تراریخته نیست، بلکه به معنای دقت در بذرگیری و انتخاب محصول مناسب برای بذرگیری است و گرده‌افشانی و تلقیح به‌صورت علمی و بر اساس استاندارهایی انجام می‌گیرد. درنتیجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بیماری و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتری دارد همچنین از نظر رنگ و شادابی برتر از بذرهای معمولی‌اند درنتیجه انتخاب مناسب‌تری برای کاشت بوده و تجربه بسیار خوبی از کاشت را به همراه دارد.

کاشت در گلدان

بذر پیازچه، خاک استاندارد (مثل کمپوست)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی پیازچه در آپارتمان هستند. برای کاشت پیازچه ابتدا بذر پیازچه ها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس می‌کنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان)، گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک می‌ریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به‌صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید. قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذرها نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته می‌توانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دستپاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کود دهی را از هفته دوم بعد از جوانه‌زنی شروع کنید.

کاشت در باغچه و زمین

برای این کار بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو می‌کنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را به‌صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو می‌کنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به‌صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم. برای برداشت برگ پیازچه به‌خصوص در اولین برداشت‌ها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذرها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی نداشته درنتیجه ممکن است از خاک در بیایند. برای برداشت سبزی‌ها را نباید از ریشه در بیاوریم بلکه تنها نوک آن را جدا کنیم و مصرف کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزی، مجدد می‌توانیم آن را برداشت کنیم و سبزی‌ها دوباره سبز می‌شوند. سبزی‌ها اگر چیده و سرگیری نشوند بلند و بد فرم شده و به گل می‌روند. البته اگر قصد مصرف ریشه پیازچه را دارید باید آنها را به طور کامل از خاک خارج نمایید و مصرف کنید.

برای خرید بذر پیازچه و سایر سبزی جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.

شاهی گیاهی یک‌ساله با نام انگلیسی Garden Cress که به خانواده چلیپائیان (Crucifereae) تعلق دارد. بوته‌اش به ارتفاع حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر است. منشأ آن به منطقه وسیعی از مصر تا تبت نسبت داده شده و سابقه کشت آن به ۲۰۰۰ سال پیش می‌رسد. برگ و ساقه آن رنگ سبز روشنی دارد و گل‌هایش صورتی روشن یا سفید و دارای برگ‌های بیضی‌شکل بوده و طعم آن تندوتیز و سرشار از املاح معدنی K و Ca،P ،I ، Fe و ویتامین‌های C و A است. برگ‌های بدون کرک و بدون دندانه آن به مصرف تغذیه انسان می‌رسد. گل‌هایش صورتی روشن یا سفید، میوه‌اش بیضوی مدور به طول ۵ تا ۶ میلی‌متر و به عرض ۳ تا ۴ میلی‌متر و به‌طور محسوس بال‌دار است برگ و ساقه جوان آن در حالت تازه طعم تند و مطبوع شبیه بولاغ اوتی دارد. نوع خودروی آن کنار چشمه‌ها، برگه‌ها و یا جوی‌هایی که آب آن‌ها تمیز است می‌روید. سبزی شاهی را خیلی راحت می‌توان کاشت و خیلی راحت و سریع آماده برداشت می‌شود. این گیاه برای روش هیدروپونیک (رشد و نمو گیاه در آب) نیز مناسب است. قسمت‌های قابل‌استفاده شاهی شامل ریشه‌ها، برگ‌ها و تخم شاهی است.

گیاه شاهى یکى از سبزی‌هایی است که نسبت به شرایط محیطى و جنس خاک توقع چندانى ندارد. در هر نوع خاکی می‌روید و چون به رطوبت زیادی نیاز دارد، زمین‌های قوی، نم‌دار، رسی و شنی مناسب‌تر است. آبیاری در این سبزی به‌صورت مداوم و روزانه انجام می‌گیرد و خاک کرت هیچ‌گاه نباید خشک شود. محصول را برگ برگ و نو به نو می‌چینند و یا اینکه گیاه را کاملاً قطع می‌کنند. این گیاه مقاوم به سرما است.

متأسفانه این روزها برخی اخبار مبنی بر آبیاری سبزی‌ها با آب فاضلاب و ناسالم بودن آنها به گوش می‌رسد. بنابراین بهتر است امسال برای کاشت سبزی مصرفی خودمان دست به کار شده و دیگران را نیز به کاشت سبزی در منزل و آپارتمان تشویق کنیم. مشاهده رشد هر روزه سبزی‌ها در گلدان و برداشت و مصرف آن یکی از راه‌های یافتن آرامش در این ایام است. اگر می‌خواهید سبزی‌هایتان را پشت پنجره و تو گلدان‌های زیبا پرورش بدهید بهتر است از خاک آماده و تمیز استفاده کنید تا فضای آپارتمان از حشره و موجودات دیگر پر نشود. بهترین خاک برای کاشت سبزی کمپوست آماده است. اگر فقط می‌خواهید چند نمونه سبزی بکارید بدون شک ریحان سبز یا بنفش، تربچه، جعفری و شاهی اولین انتخاب‌ها هستند. برای اینکه سبزی‌های شما همیشه سبز و شاداب و از بیماری و آفات به دور باشند می‌توانید از کود NPK همانند ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید.

بذر معمولی سبزی معمولاً به‌صورت کیلویی عرضه می‌شود و ناخالصی دارد و بخشی از آن را تخم علف تشکیل می‌دهد و نسبت به بیماری‌ها مقاومت پایینی دارد و انتخاب مناسبی برای کاشت در آپارتمان و ابعاد کوچک مثل گلدان نیست. برخلاف تصور خیلی از ما بذر اصلاح‌شده به معنای دست‌کاری ژنتیکی و تراریخته نیست. بلکه به معنای دقت در بذرگیری و انتخاب محصول مناسب برای بذرگیری است و گرده افشانی و تلقیح به‌صورت علمی و بر اساس استاندارهایی انجام می‌گیرد. درنتیجه بذر اصلاح‌شده نسبت به بیماری و آفات مقاوم است و درصد خلوص بالاتری دارد. همچنین از نظر رنگ و شادابی برتر از بذرهای معمولی‌اند. درنتیجه انتخاب مناسب‌تری برای کاشت بوده و تجربه بسیار خوبی از کاشت را به همراه دارد.

روش کاشت در گلدان

بذر شاهی، خاک استاندارد (کمپوست پیشنهاد می‌شود)، گلدان مناسب، دستکش، آبپاش کوچک، بیلچه و الک تنها ابزارهای کاشت سبزی شاهی در آپارتمان هستند. ابتدا بذرها را برای مدت ۱۰ ساعت و حداکثر ۳ روز خیس می‌کنیم. خاک را الک کرده تا نرم و یکدست شود. گلدان موردنظر را از خاک مرغوب (کمپوست آماده) پر می‌کنیم (بیش از ۳/۴ گلدان). گلدان انتخابی باید زهکشی خوبی داشته باشد (در انتهای آن سوراخ مناسبی برای خروج آب اضافی باشد). سپس اقدام به آبیاری گلدان می‌کنیم تا آب کاملاً از گلدان خارج شود. بعد از چند ساعت از آبیاری گلدان بذرها را بر روی خاک می‌ریزیم و حداکثر به ارتفاع دو برابر طول بذرها روی آن خاک می‌ریزیم. ریختن خاک زیاد روی بذرها باعث خفه شدن آن شده و نمی‌توانند رشد کنند. سپس با افشانه آب را بر روی سطح خاک اسپری کنید به صورتی که مطمئن شوید آب به بذرها رسیده و این کار را هر روز یا روزی دو بار انجام دهید. قبل از سبز شدن بذر سبزی نباید اجازه دهید سطح خاک خیلی خشک شود در این صورت از جوانه زدن خبری نیست. آبیاری زیاد نیز باعث می‌شود هوا به بذر شاهی نرسد و خفه شوند و جوانه‌زنی صورت نگیرد. هنگامی‌که سطح خاک خشک شد اقدام به آبیاری مجدد کنید. البته می‌توانید بدون خیس کردن بذرها در آب، آن‌ها را به‌صورت دست پاش بر روی سطح خاک بریزید و با چنگال سطح خاک را زیرورو کنید تا بذرها به زیر خاک بروند. کوددهی را از هفته دوم بعد از جوانه‌زنی شروع کنید.

روش کاشت در باغچه و زمین

برای کاشت شاهی بهتر است ابتدا مقداری خاک‌برگ یا کمپوست یا کود حیوانی بر روی باغچه ریخته و با بیلچه خاک را زیرورو می‌کنیم و سپس خاک را نرم و تخت و یکدست می‌کنیم. بذرها را به‌صورت دست پاش و یکنواخت در محل موردنظر ریخته و سپس با شن کش یا چنگال خاک را با آرامی زیرورو می‌کنیم تا بذرها به زیر خاک بروند. سپس به‌آرامی اقدام به آبیاری می‌کنیم به‌صورتی که آب بذرها را جابجا نکند و با خود نبرد. تا قبل از سبز شدن باغچه بهتر است هر روز یا روزی دو بار باغچه را آبیاری کنیم.

برای برداشت سبزی به‌خصوص در اولین برداشت‌ها بهتر است از قیچی استفاده کنیم زیرا بذرها زیاد در عمق قرار نداشته و ریشه قوی نداشته درنتیجه ممکن است از خاک دربیایند. برای برداشت سبزی‌ها را نباید از ریشه دربیاوریم بلکه تنها نوک آن را جدا کنیم و مصرف کنیم. بعد از گذشت چند روز از برداشت سبزی شاهی، مجدد می‌توانیم آن را برداشت کنیم و سبزی‌ها دوباره سبز می‌شوند.

خواص

از خواص شاهی این که به‌عنوان غذا و دارو نیز مصرف می‌شود. شاهی اثر ضدآسکوربوت قوی داشته، همچنین اشتهاآور، مدر و تصفیه‌کننده خون است. مصرف دانه‌های آن به‌عنوان داروی خلط‌آور مصرف و به دلیل وجود ویتامین C و E در شاهی این گیاه خاصیت آنتی‌اکسیدانی فوق‌العاده جهت جلوگیری از آسیب رادیکال‌های آزاد را دارد. درنتیجه یک ماده ضد سرطانی است. شاهی مانع از رشد سلول‌های سرطانی می‌شود. برگ‌های شاهی، محرک، ادرارآور و ضد باکتری می‌باشند. این برگ‌ها برای درمان بیماری اسکوربوت و بیماری‌های کبدی مفید و به‌عنوان یک پماد بر روی جاهایی که درد می‌کند و یا آسیب‌دیده است، نیز قرار می‌دهند. شاهی علاوه بر ویتامین C حاوی مقدار قابل ملاحظه‌ای آهن و اسید فولیک نیز است، از این‌رو برای اشخاص کم‌خون مفید است. شاهی حاوی مقدار قابل ملاحظه‌ای ویتامین A و روغن‌های فرار است. به همین دلیل برای مخاط دستگاه تنفسى و درنتیجه مبتلایان به آسم فوق‌العاده مفید بوده و مانند خیلی از سبزی جات گروه چلیپاییان مانند کلم، کلم بروکلی و کلم پیچ دارای گلوکوزیدها است. این مواد، محرک فعالیت کلیه‌ها هستند و موجب تقویت معده و کیسه صفرا بوده ازاین‌رو مصرف شاهی به کسانی که سنگ کلیه و مثانه دارند توصیه می‌شود. تخم شاهی مزه تند و تلخی دارد. این ماده خاصیت چربی سوزی، تصفیه‌کنندگی خون، شیرافزایی و قاعدگی آور داشته و دارویی مناسب برای چشم‌درد است. تخم شاهی قوای جنسی را تقویت و تخم این گیاه برای مرض جذام، بیماری‌های پوستی، اسهال خونی، اسهال، سوءهاضمه، بیماری‌های چشمی، اسکوربوت، آسم و سرفه مفید است.

برای خرید بذر شاهی و سایر سبزی جات به فروشگاه بذر ظرافت مراجعه فرمایید.